- 5 مهر 1395
نخست توضیح مختصری در مورد کالر ایندکس :
کتابی است با ۹ جلد شامل اطلاعات مختلف درمورد رنگزا از قبیل: اسم تجاری رنگزا و اسم ژنریک، خصوصیات و ویژگی های رنگزاها، ساختار شیمیایی، شماره مشخصه رنگزاها(شماره ساختار) که براساس الفبا فام طبقه بندی شده اند.
شامل : اسیدی ها/بازیک/دایرکت/دیسپرس/راکتیو
جلد 1 و 2 و 3 : اطلاعات مربوط به خصوصیات و ویزگی های رنگزاها
جلد 4:ساختار شیمیایی رنگزاها
جلد 5: اسم تجاری و ژنریک رنگزاها
جلد 6و 7 و 8: ادامه ی جلد 1 و 2 و 3
جلد 9 نیز کامل شده ی جلد ۵ می باشد.
در جلدهایی که در مورد خصوصیات و ویژگی های رنگزاها نوشته شده است در ابتدای آن توضیحاتی درمورد آنها برای درک بهتر داده شده است.مثلا درمورد انواع رنگزاهای دیسپرس، اینکه کدام دسته از رنگزاها مناسب برای چه روش رنگرزی و یا چاپ هستند و نیز درمورد علائم اختصاری که از آنها استفاده شده است توضیحاتی کاملی داده شده است. به عنوان مثال روش های مختلف رنگرزی برای رنگزاهای دیسپرس به صورت زیر نشان داده است:
N (Normal temperature): رنگرزی در درجه حرارت نرمال و معمولی مثلا ۹۵-۱۰۵ درجه
NC (Noramal temprature+ carrier): رنگرزی در درجه حرارت معمولی به همراه کریر
HT (High Temprature): رنگرزی در درجه حرارت ۱۳۰ درجه تحت فشار
T (Pad-Termofix)
اگر بخواهیم اسم یک رنگزا را به صورت کامل نشان دهیم به این صورت می باشد به عنوان مثال C.I. Vat Blue 1 که به ترتیب از سمت چپ:شماره ایندکس رنگزا، نوع رنگزا، فام، شماره مشخصه ی رنگزا می باشد.
البته در کاتالوگ های شرکت های مختلف اطلاعات متفاوتی آورده می شود و نیز کاتالوگ رنگزاهای راکتیو و مثلا دیسپرس و ….شامل اطلاعات متفاوتی می باشند. در اینجا یک حالت کلی را بررسی می کنیم.
معمولا در کاتالوگ های رنگزاها برای اینکه شید رنگ را نشان دهند در ابتدا پارچه ی رنگرزی شده و یا چاپ شده را در دو عمق مختلف قرار میدهند….بعد از اسم تجاری رنگزا ها قید شده است که برای شرکت های مختلف متفاوت می باشد. بعضی کاتالوگ ها حتی قابلیت برداشت پذیری رنگزا را نیز با چاپ برداشت قرار می دهند. معمولا در اسم های تجاری رنگزاها پسوندهایی دارند که باید این ها بر اساسی اصولی انتخاب شوند ولی متاسفانه در حال حاضر اصلا رعایت نمیشود .
به عنوان مثال ME4BL این پسوند نشان دهنده ی این است که این رنگزا از دسته ی ME می باشد۴Bیعنی ته رنگ آبی دارد در واقع ۴ واحد آبی دارد و حرف L به معنای Light یعنی این رنگزا شفاف می باشد. و شرکت های سازنده ی رنگزاها را به دسته های مختلفی تقسیم می کنند مثلا برای رنگزاهای راکتیو:وینیل سولفون،بای فاکشنال ها،مولتی فاکشنال و … که دسته های مختلف آن ها می باشد و شرکت های مختلف برای هر کدام از این دسته ها اسم های مختلفی انتخاب می کنند که به برند رنگزا بستگی دارد.
بعد از اسم تجاری رنگزا شماره ایندکس آنها قید شده است.C.I Number که در حال حاضر بیشتر شرکت ها شماره ایندکس رنگزاها را در کاتالوگ نمی آورند.
بعنوان مثال KE برای گروه بای فانکشنال H یا P برای دسته ی رنگزاهای چاپ می باشد.به صورت کلی در کاتالوگ ها اطلاعاتی که در مورد رنگزاها داده می شوند به سه دسته ی کلی تقسیم می شوند:
General Properties/Fastness Properties/Suitability
که اینها خواص عمومی رنگزا را در واقع بیان می کنند: افینیتی:نشان دهنده ی میزان تمایل رنگزا برای جابجایی از یک فاز به فاز دیگر می باشد.
حلالیت رنگزاها باید مشخص شود در چه درجه حرارتی می باشد چون تاثیرگذار می باشد. و معمولا رنج حلالیت را از ۵۰-۱۰۰ نشان می دهند. حلالیت رنگزا در چاپ خیلی اهمیت دارد چون در خمیر چاپ آب کمی وجود دارد.البته عواملی مثل دما و الکترولیت بر روی حلالیت تاثیر گذار هستند.
:Dischargeability نیز قابلیت برداشت رنگزا را نشان می دهد. که می تواند عالی،متوسط و بد باشد
Fastness Properties: Day Light/ Washing/ Prespiration: Alkali or Acidic/ for example: Hypocholorite Bleach etc
Light fastness: ثبات نوری باید در عمق استاندارد مشخص شود چون به عمق بستگی دارد (عمق استاندارد را S.D.C تعیین می کند. و در کاتالوگ ها به این صورت نشان می دهند S/D که همان standard/depth می باشد. ثبات نوری از ۱-۸ می باشد که ۱ مینیمم و ۸ ماکزیمم آن می باشد.این ویژگی برای پارچه های پرده ای، رومبلی و….اهمیت زیادی دارد.
Washing fastness: ثبات شستشویی در محدوده ۱-۵ بیان می شود که ۱ مینیمم و ۵ ماکزیمم می باشد.البته در ابتدای همه ی کاتالوگ ها توضیحات مختصری درمورد رنگزا و نحوه ی استفاده از کاتالوگ گفته شده است.
این مورد را هم باید عنوان کرد که در کاتالوگ رنگزاهای دیسپرس Sublimation (ثبات تصعیدی) و نیز staining (لکه گذاری) بیان می شود که جهت استفاده رنگزا برای چاپ باید حتما به این دو مشخصه توجه کرد. و در مورد دیسپرس ها رنج pH کاربردی بیان می شود و نیز دسته بندی رنگزا E/SE/S و ….
